-
1 уйлап карау
поду́мать -
2 акыл белән уйлап карау
умо́м раски́дывать (раски́нуть, пораски́нуть, прики́нуть); умо́м (мозга́ми) шевели́ть (пошевели́ть, пораски́нуть) -
3 карау
I неперех. и перех.1) в разн. знач. смотре́ть, посмотре́ть, гляде́ть, погляде́ть || взглядтәрәзәләрдән карау — смотре́ть в о́кна
киләчәккә ышаныч белән карау — с наде́ждой смотре́ть в бу́дущее
күзләре ачулы карый — глаза́ глядя́т зло́бно
бинокльдән карау — смотре́ть в бино́кль
балет карау — смотре́ть бале́т
мәсьәләгә җитди карау — смотре́ть на вопро́с серьёзно
2) перех.а) смотре́ть, осма́тривать/осмотре́ть, рассма́тривать/рассмотре́ть (кого-л., что-л.)иртәгә квартираны карарга барабыз — мы за́втра идём смотре́ть кварти́ру
картиналар галереясын карау — осмотре́ть карти́нную галере́ю
б) смотре́ть, осмотре́ть; производи́ть/произвести́ осмо́тр, обсле́дование || осмо́травыруны карау — смотре́ть больно́го
врач җәрәхәтне карады — врач осмотре́л ра́ну
3) перех. рассма́тривать/рассмотре́ть, разбира́ть/разобра́ть, обсужда́ть/обсуди́ть || рассма́тривание, рассмотре́ние, разбо́р, разбира́тельство, обсужде́ниеутырышта күп мәсьәләләр карадык — на заседа́нии разбира́ли мно́го вопро́сов
суд бүген мөлкәт бүлүне карый — суд рассма́тривает сего́дня де́ло о разде́ле иму́щества
4) неперех.; перен. смотре́ть, гляде́ть, относи́ться/отнести́сь (каким-л. образом к кому, чему-л.) || отноше́ниетәнкыйтькә төрлечә карау — относи́ться к кри́тике по-ра́зному
шикләнеп карау — смотре́ть с подозре́нием
эшкә намус белән карау — добросо́вестное отноше́ние к рабо́те
җавапсыз карау — относи́ться безотве́тственно
5) перен. смотре́ть, посмотре́ть, счита́ться (с кем, чем-л.); обраща́ть внима́ниекешегә карап торма, үз эшеңне эшли бир — не обраща́й внима́ния на люде́й, де́лай своё де́ло
6) неперех.а) смотре́ть, посмотре́ть, счита́ть (кем-чем-л.); принима́ть/приня́ть (за кого-л., что-л.)туганыңа караган кебек кара — смотри́ как на родно́го чело́века
эшлексез дип карау — счита́ть безде́льником
хатыны дип карау — приня́ть за жену́
б) разг. смотре́ть, рассма́тривать/рассмотре́ть, счита́ть, полага́ть, ду́матьбулдыра алмас дип карау — ду́мать, что не спра́вится (не смо́жет)
сезнең тәкъдимне реаль дип карарга була — ва́ше предложе́ние мо́жно рассма́тривать как реа́льное
7) перех. смотре́ть, гляде́ть, присма́тривать/присмотре́ть, уха́живать (за больным, животным, порядком и т. п.); ня́нчить ( ребёнка), ня́нчиться ( с ребёнком), забо́титься, позабо́титься (о ком-л., чём-л.); оберега́ть (кого-л., что-л.); ока́зывать/оказа́ть ухо́д || осмо́тр, смотр, присмо́тр, ухо́д; забо́табакча карау — уха́живать за са́дом
маллар карау — уха́живать за живо́тными
балаларны карау — присма́тривать за детьми́
8) перех. воспи́тывать/воспита́ть, дава́ть/дать на пропита́ние, содержа́ть, опека́ть (кого-л.); помога́ть/помо́чь ( материально) || воспита́ние, содержа́ние на иждиве́нии, по́мощьата-ананы карау — помога́ть материа́льно роди́телям
абыйсы сеңлесен бик озак карады — брат сестру́ о́чень до́лго воспи́тывал
9) перех. подде́рживать/поддержа́ть, содержа́ть (в каком-л. состоянии, виде) || подде́рживание, содержа́ниеөйне яхшы карау — хорошо́ содержа́ть дом
10) перех. смотре́ть, ду́мать, забо́титься, позабо́титься, беспоко́иться, пе́чься (о ком-л., чём-л.) || забо́таүз файдаңны гына карау — забо́титься то́лько о свое́й вы́годе
чыгып китүне генә карау — ду́мать то́лько об ухо́де
һәркем үз ягын карый — ка́ждый печётся о себе́
11) перех. смотре́ть, проверя́ть/прове́рить (капканы, ловушки, сети, птичьи гнёзда и т. п.) || прове́рка12) неперех. смотре́ть, гляде́ть, выходи́ть/вы́йти, быть обращённым (куда-л.)тәрәзәләре бакчага карый — их о́кна выхо́дят в сад
йортның капкасы диңгезгә карый — воро́та до́ма обращены́ к мо́рю
13) смотре́ть, видне́ться, выгля́дывать (откуда-л.)болытлар арасыннан кояш карый — выгля́дывает из-за туч со́лнце
14) неперех.; перен. быть в ве́дении, принадлежа́ть, относи́ться, зави́сеть, быть в зави́симости (от кого-л., чего-л.)бу әсәр ХVIII йөзгә карый — э́то произведе́ние отно́сится к XVIII ве́ку
бу җирләр кайсы колхозга карый? — к како́му колхо́зу принадлежа́т э́ти зе́мли?
15) неперех.; перен.; разг. смотре́ть, гляде́ть, погляде́ть, подража́ть (кому-л.), брать приме́р (с кого-л.)ник иптәшләреңә карыйсың? — заче́м смо́тришь на това́рищей?
алдынгыларга карау — смотре́ть на передовико́в
безгә карап бала да җырлаган була — подража́я нам, и ребёнок пыта́ется петь
16) неперех.; перен.; разг. смотре́ть, суди́ть, составля́ть сужде́ния, заключе́ния (обращая внимание на какую-л. одну сторону вещей)кешенең сүзенә карама, эшенә кара — (посл.) о челове́ке суди́ не по слова́м, а по дела́м
17) неперех.; разг. смотре́ть, загля́дывать; обраща́ть/обрати́ть внима́ние, загля́дываться, интересова́ться, заинтересова́ться (кем-л.)ул хатын-кызларга карый — он обраща́ет внима́ние на же́нщин
18) неперех.; перен. смотре́ть, гляде́ть, погляде́ть, обраща́ть/обрати́ть внима́ние, счита́ться (с чем-л.)тыюга карамау — не обраща́ть внима́ния на запре́т
буранга карамый — несмотря́ на бура́н
авыруына карап тормадым — не погляде́л, что он боле́ет
19) повел.; в знач. межд. смотри́(те), гляди́(те)а) выражает предупреждение, предостережение или угрозукара, таеп китмә! — смотри́, не поскользни́сь
кара, йоклама! — гляди́, не усни́!
карагыз, миңа эләкмәгез! — гляди́те, не попада́йтесь мне!
б) выражает удивление, изумление (чем-л.)кара нинди! — смотри́, како́й!
кара, ничек батырлана! — смотри́, как храбри́тся!
20) в знач. вводн. сл. карыйм, карармын, карарбыз смотрю́ (смо́трим); посмотрю́ (посмо́трим)карыйм, сез бөтенләй икенче кеше икәнсез — смотрю́, ока́зывается, вы совсе́м друго́й челове́к
карармын, нишләрсең икән — посмотрю́, что бу́дешь де́лать
21)а) в сочет. с деепр. на -п про́бовать, попро́бовать, пыта́ться, попыта́тьсяашап карау — про́бовать есть; снима́ть про́бу
язып карау — про́бовать писа́ть
уйлап карау — попыта́ться ду́мать
тырышып карау — попыта́ться
б) в повел. ф. после частицы кына (кенә) выража́ет предупреждение, угрозу попро́буй-ка, попро́буй сметьязып кына кара — попро́буй-ка напиши́!
тиеп кенә кара! — то́лько попро́буй тро́нь!
22) в знач. нареч. карапа) разбо́рчиво, вы́борочнотовар алсаң, карап ал — (погов.) покупа́й това́р разбо́рчиво
б) осмотри́тельно, осторо́жнокарап йөр, кызым — до́ченька, будь осторо́жна
карап өйлән — жени́сь осмотри́тельно
23) в функ. деепр. карап смотря́, гля́дякайда булуга карап — смотря́ где
сәләтенә карап билгеләү — определи́ть по его́ спосо́бностям
24) в знач. межд. кара (выражает чувства порицания, удивления, насмешки) смотри́-ка (ты)кара, кара, минем белән ярышмакчы була! — смотри́-ка ты, хо́чет потяга́ться со мной!
25) в знач. межд. карасана, карачы ( выражает удивление) глядь, погляди́-ка, посмотри́-какарасана, нинди матур күбәләк — посмотри́-ка, кака́я краси́вая ба́бочка
•- карап бару
- карап бетерү
- карап җиткермәү
- карап йөрү
- карап калу
- карап кую
- карап тору
- карап торучы
- карап үстерү
- карап чыгу••карап карарбыз — посмо́трим, ви́дно бу́дет!
карап туйгысыз (туймаслык) — ненагля́дный ( о человеке); загляде́нье (о предметах, явлениях)
карап тую — нагляде́ться, насмотре́ться
карар җире юк — смотре́ть не́ на что
II сущ.карап тормам — не посмотрю́, что...
коми́ссия, осмо́тр; прохожде́ние коми́ссии, осмо́тратехник кара́у — техни́ческий осмо́тр
һаман да кара́у башланмый иде әле — коми́ссия все ещё не начина́лась
-
4 уйлап багу
диал.; см. уйлап карау -
5 акыл йөртеп карау
порассуди́ть, поразмы́слить, посуди́ть; см. тж. акыл белән уйлап карау -
6 уйлау
неперех.; перех.1) неперех. ду́мать, мы́слить, размышля́ть || мышле́ниетормыш турында уйлау — ду́мать о жи́зни
ул дөрес уйлый — он пра́вильно мы́слит
киләчәкне уйлау — ду́мать о бу́дущем
образлы уйлау — о́бразное мышле́ние
2) полага́ть, предполага́ть/предположи́ть; счита́тьбез бөтенләй башкача уйлаган идек — мы предполага́ли совсе́м по-друго́му
аны Мәскәүдә дип уйлыйлар — полага́ют, что он в Москве́
мин эшне бүген тәмамларга уйлыйм — я предполага́ю зако́нчить рабо́ту сего́дня
ничек уйлыйсың? — как счита́ешь?
3) обду́мывать/обду́мать, проду́мывать/проду́мать; обмозго́вывать/обмозгова́ть прост.төрле яктан уйлау — обду́мывать со всех сторо́н
эшләрнең планын һәрьяклап уйлау — проду́мывать план рабо́ты со всех сторо́н
4) намерева́ться, собира́ться/собра́ться, хоте́ть заду́мать, зате́ять, реша́ться/реши́ться ( что-то делать)жыентык чыгарырга уйлау — намерева́ться вы́пустить сбо́рник
театрга барырга уйлау — собира́ться пойти́ в теа́тр
йорт салырга уйлады — он реши́л постро́ить дом
5) беспоко́иться, проявля́ть забо́ту, забо́титься, ду́мать о ком, чём-л.балаларның сәламәтлеге турында уйлау — забо́титься о здоро́вье дете́й
иртәге көн турында уйлау — ду́мать о за́втрашнем дне
6) перех. вообража́ть/вообрази́ть, выду́мывать/вы́думать, изобрета́ть, измышля́ть, сочиня́тьүзен әллә кем дип уйлау — вообража́ть себя́ неизве́стно кем
7) в знач. нареч. уйлап обду́манно, с умо́муйлап эш итү де́лать (поступа́ть) обду́манно; де́лать с умо́муйнап әтсәң дә, уйлап әйт — (погов.) шути́, да знай ме́ру (букв. да́же шу́тку шути́ с умо́м)
•- уйламый эшләнгән
- уйлап багу
- уйлап карау
- уйлап кую
- уйлап табу
- уйлап табучан
- уйлап табучы
- уйлап табучылык
- уйлап чыгару
- уйлап чыгарылган
- уйлап эшләнгән
- уйлап эш итүчән••уйламаган җирдән — нежда́нно-нега́данно; нежда́нно
уйлап та карама — да́же и не ду́май
уйлап та торасы юк — и ду́мать не смей
уйлап тормастан — не разду́мывая, не заду́мываясь, не му́дрствуя лука́во
уйлап та тормыйча — не разду́мывая
-
7 акыл
сущ.1)а) ум, ра́зум; интелле́кт || у́мственный (труд), интеллектуа́льныйакыл яшьтә түгел - башта — (посл.) ум не в во́зрасте, а в голове́
акыл зәгыйфьлеге — у́мственная сла́бость
б) ум, рассу́док, рассуди́тельность || у́мственный, рассу́дочный ( анализ)в) благоразу́мие, рассуди́тельность; созна́ние, созна́тельностьакылың кайда иде соң синең? — где́ же была́ твоя́ рассуди́тельность (благоразу́мие)?
г) ум, разу́мность, (как сле́дствие о́пыта) ум-ра́зум, му́дрость; умудрённостьпрактик акыл — практи́ческий ум (му́дрость, умудрённость)
мәкальдә чагылган тирән акыл — глубо́кая му́дрость, отражённая в посло́вице
2) разг.а) мысль, иде́якаян килде әле сиңа бу акыл ? — отку́да у тебя́ э́та мысль?
б) сове́т, наставле́ниеаның акылы белән йөрсәң... — бу́дешь его́ слу́шаться... (ещё и не то бу́дет)
ата-ана акылын тоту — приде́рживаться (слу́шаться) роди́тельского наставле́ния
3) в знач. нареч. акылга у́мственно, интеллектуа́льно, в у́мственном (интеллектуа́льном) отноше́нии (созреть, подняться); по уму́ (уму́-ра́зуму), умо́м ( быть выше или ниже кого)акылга бер чамарак алар — у́мственно они́ почти́ одина́ковы
акылга үсү — вы́расти (созре́ть) у́мственно
4) в функ. сказ. акылында вменя́емый спец. (преступник, подсудимый)•- акыл теше
- акылы сау
- акылга сау••акыл алдан йөрү — быть сообрази́тельным (сметли́вым, предусмотри́тельным, дальнови́дным, дога́дливым), быть спосо́бным предви́деть (предусмотре́ть)
акыл арттан йөри — ≈≈ за́дним умо́м кре́пок
акыл башка килү — см. акылга килү 1)-3)
акыл баштан китү — см. акыл китү 1), 2)
акыл белән эш итүчән — рассуди́тельный; толко́вый
акыл бизмәненә салу (салып үлчәп карау) — в голове́ (уме́) взве́шивать (взве́сить, прики́дывать/прики́нуть); см. тж. акыл белән уйлап карау
акыл булсын — пусть (э́то) бу́дет (послу́жит) уро́ком; э́то кому́ нау́ка (на бу́дущее); что́бы (впредь) непова́дно бы́ло ( кому)
акыл җиңеләю — см. акылга җиңеләю
акыл җитү — сообрази́ть ( что), догада́ться ( о чём), доду́маться ( до чего), умудри́ться, ухитри́ться
акыл ирешми — см. акыл җитми
акыл кергән — умо́м (у́мственно) вы́рос; умудрён ( жизненным опытом); в (при) своём (здра́вом) уме́; со свои́м умо́м
акыл кертү — см. акылга утырту 1)
акыл кушканча — по веле́нию ума́ (делать что, поступать как), по веле́нию (тре́бованию) рассу́дка
акыл өләшкәндә йоклап калган (йоклап биләмдә, урманда, мич башында калган) — см. акылсыз 1) а); акылга сай 1)>
акыл өләшү — см. акыл өйрәтү 2)
акыл сата башлау — ирон. зау́мничать, зау́мничаться
акыл сыеклану — прост.; см. акылга җиңеләю
акыл сыйдырмау — см. акылга сыймау
акыл утырту — см. акыл керү
акыл утыру — см. акыл керү
акылга зәгыйфь — см. акылга җиңел 1)
акылга муафыйк — см. акылга ятышлы 1)
акылга (акылы) үсмәгән — умо́м не вы́шел
акылга туймаган — см. акылсыз 1) а), 2)
акылга утыру — см. акыл керү
акылга яту — каза́ться (показа́ться, представля́ться) разу́мным (благоразу́мным, рациона́льным, логи́чным)
акылга өйрәтү — см. акыл өйрәтү
акылдан шашкан — см. акылдан язган
акылдан шашу — см. акылдан язу
акылдан ычкыну — прост.; см. акылдан язу
акылны алу — см. акылдан яздыру
акылны башка җыю — см. акылны җыю
акылны эчү — прост. ра́зум (ум) пропива́ть (пропи́ть)
акылны югалту — см. акылдан язу 3)
акылы бармакка урарлык (чорнарлык) та юк — ума́ ни на грош у него́
акылы кыска — ум ко́роток ( у кого)
акылы (акылга) сау — в себе́, в здра́вом уме́, в по́лном (здра́вом) рассу́дке
акылы эшли — голова́ ( чья) рабо́тает (ва́рит, сообража́ет)
акылың алтын икән — ирон.; шутл. ишь како́й, у́мный (у́мник, у́мница) (вы́искался, нашёлся), губа́ не ду́ра; ишь чего́ захоте́л (... куда́ махну́л)
акылы үзе белән — семь пя́тниц на неде́ле
- акыл алу- акыл белән уйлап карау
- акыл бирү
- акыл җитмәслек
- акыл җитми
- акыл иясе
- акыл йөртеп карау
- акыл йөртү
- акыл керү
- акыл сату
- акыл китү
- акыл өйрәтү
- акылга өйрәтү
- акыл сайлыгы
- акылга җиңел
- акыллы җиңел
- акылга җиңеллелек
- акылга җиңеләю
- акылга килү
- акылга сай
- акылы сай
- акылга сайлык
- акылга сыймау
- акылга таман
- акылы таман
- акылга таманча
- акылы таманча
- акылга утырту
- акылга ятышлы
- акылдан язган
- акылдан яздыру
- акылдан язу
- акылдан язып
- акылдан язар дәрәҗәдә
- акылны җыю
- акылы башында
- акылында
- акылы камил
- акылы төштән соң
- акылы үзе белән
- акылы үзендә
- үз акылы үзендә -
8 паникасыз
1. нареч.без па́ники, споко́йно2. прил.па́никасыз гына уйлап карау — споко́йно, без па́ники, проду́мать
без па́никипа́никасыз чигенеш — отступле́ние без па́ники
См. также в других словарях:
тикшерү — 1. Нәрсә турында булса да сорашып, шуны сынап, эзләп яки күзәтеп кирәкле мәгълүмәт алырга тырышу. Берәр урында нәрсәләр барын җентекләп карап, ачыклап, аныклап чыгу 2. Берәр объектның, эшнең торышы тур. махсус рәсми тикшеренү үткәрү. Нәр. б.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чамалау — 1. Нәр. б. күләмен, микъдарын, авырлыгын, озынлыгын һ. б. ш. якынча билгеләү 2. Якынча аңлау, төшенү; якынча белү, сиземләү. Уйлау, уйлап карау чамалап әйтте ул моны 3. Теләк булу, исәп тоту, ниятләү котылырга чамалый 4. рәв … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шаяру — 1. Уйнау. күч. Мавыгу 2. Шаярту (4) 3. Уйнап көлеп кенә, кызык, мәзәк өчен сөйләү (яки эшләү). күч. Уйнау, җиңел карау, игътибар итмәү алар белән шаярырга ярамый 4. Үзен күтәренке күңелле тоту, җор теллелек күрсәтү 5. Берәр кеше белән булышу, аңа … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
план — 1. Берәр урын, корылма, әйберләрнең, пропорцияләрен саклаган хәлдә, кәгазьгә төшерелгән масштаблы сызымы 2. Сәхнәдә берәр әйбернең тамашачыдан ерак яки якын торышы, тамашачы күзлегеннән караганда торышы. Экрандагы сүрәтләрнең зурлыгы кечелеге 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төбәү — ф. 1. Ату коралын берәр нәрсәгә төзәү, турылау, юнәлдерү 2. Юнәлтү, текәү (күз, караш тур.) 3. рәв. ТӨБӘП – Кешегә яки нәрсәгә текәлеп, туп туры (карау тур.). Нәрсәгә яки кешегә турылап, текәлеп карап (юнәлеш сайлау тур.) 4. рәв. күч. ТӨБӘП –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге